Yvonne Versluis¹, Yvonne Bol¹, Frenk Peeters², Samantha Bouwmeester³

Achtergrond  
Mentale gezondheid is meer dan de afwezigheid van klachten. Vanuit dit idee is er binnen psychologische behandelingen steeds meer aandacht voor een focus op positieve mentale gezondheid. Schematherapeuten Jenny Broersen en Anne-Marie Claassen hebben aansluitend hierop een behandelmodule ontwikkeld gericht op de combinatie tussen Schematherapie en positieve psychologie: ‘Schematherapie en de Gezonde Volwassene’ (1, 2). In de Gezonde Volwassene modus kan je in je eigen emotionele basisbehoeften voorzien, zoals bijvoorbeeld: verbinding met andere mensen, vertrouwen in jezelf, jezelf kunnen uiten en plezier maken. De behandelmodule is bedoeld voor mensen die worstelen met negatieve patronen in hun leven en hun welbevinden en veerkracht willen vergroten. 
De behandelmodule ‘Schematherapie en de Gezonde Volwassene’ is de eerste en enige module die zich volledig richt op de versterking van de Gezonde Volwassene binnen Schematherapie. Het doel van dit onderzoek is om te beoordelen of het protocol de positieve mentale gezondheid verbetert.  

Methode 

In dit onderzoek is gebruik gemaakt van een single-case experimenteel design. Tien cliënten in de eindfase van hun Schematherapie behandeling hebben tijdens de baseline-, behandel- en follow-up fase vragenlijsten ingevuld gericht op: zelfcompassie, welbevinden, positieve emoties, adaptieve schema-modi en psychische klachten.  

Grafiek 1: Adaptieve Schemamodi (gemeten met de SMI).  

Resultaten en conclusie  
De uitkomsten van het onderzoek laten zien dat de behandelmodule ‘Schematherapie en de Gezonde Volwassene’ effectief is. Na deelname aan het onderzoek rapporteerden de deelnemers meer zelfcompassie en konden zij beter voorzien in hun eigen emotionele basisbehoeften, zoals verbinding, zelfvertrouwen, autonomie en identiteitsgevoel. Hun scores op de adaptieve modi (Gezonde Volwassene, Blije Kind) namen significant toe tijdens de interventiefase, en bleven behouden tijdens de follow-up periode (zie grafiek 1). De focus op het vergroten van zelfcompassie tijdens de behandeling heeft gezorgd voor meer welbevinden en veerkracht in de omgang met negatieve (vroegkinderlijke) ervaringen, wat ook tot uiting komt in een significante afname van klachten (zie grafiek 2). De effecten van de behandeling blijven behouden tot drie maanden na afronding van de behandeling, en zijn groter als experiëntiele oefeningen worden uitgevoerd en deelnemers dagelijks huiswerk maken. Deelnemers beoordelen de behandeling daarnaast ook als behulpzaam in het vergroten van het vertrouwen ten aanzien van de afsluiting van behandeling.  

Grafiek 2: Klachten (gemeten met de OQ45).

De gevonden resultaten sluiten aan bij eerder onderzoek waaruit blijkt dat een focus op positieve mentale gezondheid (en daarmee de Gezonde Volwassene modus) herstel bevorderend en beschermend werkt tegen terugval. Aansluitend bij de ‘Broaden-and–Build’ theorie van emoties (4), lijkt het zo te zijn dat het ervaren van prettige gevoelens ervoor zorgt dat men beter buiten de bestaande negatieve schema’s kan denken, openstaat voor nieuwe gedachten en adaptief gedrag. Vervolgonderzoek is echter nodig om het verband tussen de Gezonde Volwassene en welbevinden beter te begrijpen.  

1 Zuyderland Medisch Centrum, afdeling Klinische Psychologie 

2 Maastricht Universiteit, Faculteit Psychologie en Neurowetenschappen, afdeling Klinische Psychologie.  

3 Universiteit Tilburg, Faculteit Sociale Wetenschappen, sectie Statistiek en Methodologie.  
* Bij vragen of opmerkingen over deze samenvatting kunt u contact opnemen met Yvonne Versluis via het e-mailadres. y.versluis@zuyderland.nl 

Literatuur: 
(1) Broersen J., & Claassen, A. (2019). Werkboek module schematherapie en de gezonde volwassene. Bohn Stafleu van Loghum. 
(2) Claassen, A. M., & Pol, S. (2014). De Gezonde Volwassene: van modus naar mens. Psychopraktijk, 6: 19. 
(3) Trompetter, H. R., de Kleine, E., & Bohlmeijer, E. T. (2017). Why does positive mental health buffer against psychopathology? An exploratory study on self-compassion as a resilience mechanism and adaptive emotion regulation strategy. Cognitive therapy and research, 41(3), 459. 
(4) Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology: The broaden‐ and‐build theory of positive emotions.