Publicatie artikel onderzoeksubsidie VSt: Schematherapeutische Exposure bij Therapieresistente Angst- en Dwangstoornissen

Onderzoek met steun van de VSt 

In 2019 ontvingen de onderzoekers van het SCHerp (SCHematherapie met exposure en respons preventie) onderzoek een onderzoeksubsidie van de VSt voor hun studie naar schematherapie bij therapieresistente angst- en dwangstoornissen. Recent werd hun artikel gepubliceerd in Psychiatry Case Reports. Het onderzoek richtte zich op de combinatie van schematherapie en exposure om angst- en dwangstoornissen aan te pakken bij patiënten voor wie een eerdere richtlijnbehandeling onvoldoende effect had. 

Schema-therapeutische exposurebehandeling 

Het belangrijkste aspect van deze schema-therapeutische exposurebehandeling is de integratie van ERP- en ST-technieken, waarbij exposure zich richt op het verminderen van angstreacties en schematherapie zich richt op het aanpakken van schema's en schemamodi die gezonde leerervaringen kunnen belemmeren. Patiënten werken met experiëntiële technieken zoals meerstoelentechniek, rollenspel en imaginatie (rescripting) om gezonde copingstrategieën te versterken. Zo kan de groep bijvoorbeeld bespreken welke schema-modi geactiveerd worden tijdens een geplande exposure-oefening, waarna gezonde coping wordt aangemoedigd en geoefend via bijvoorbeeld stoelwerk vóór de daadwerkelijke exposure. De deeltijdgroep (max. 8 deelnemers) hanteert een half-open format. De behandeling omvat intensieve groepssessies, individuele therapie, drama- en beeldende therapie binnen het schematherapiekader en huiswerkopdrachten, ondersteund door huisbezoeken van een CGT-professional. 

De studie gebruikte een multiple-baseline ontwerp bij zes deelnemers met therapieresistente angst- en dwangstoornissen. Na een baselineperiode die varieerde tussen de deelnemers, kregen zij een deeltijdbehandeling in groepsvorm gedurende 6 maanden, genaamd SCHerp. Resultaten werden gemeten via wekelijkse vragenlijsten over psychisch functioneren (OQ-45), angst- of dwangklachten (PDSS-SR, LSAS, of Y-BOCS-SR), en schema modi (SMI). 

Resultaten en bevindingen 

• 1/3 van de deelnemers liet een significante verbetering zien op bijna alle maten, met medium tot grote effecten. 1/3 van de deelnemers liet een significante verbetering zien op sommige, maar niet alle maten, met kleine tot grote effecten. 1/3 van de deelnemers liet geen significante verbetering zien.
• Er werd geen bewijs gevonden dat veranderingen in schema modi voorafgingen aan veranderingen in functioneren of klachten.
• In de laatste drie maanden van behandeling werden nog steeds verbeteringen waargenomen ten opzichte van de eerste drie maanden van de behandeling.

Conclusie en aanbevelingen vervolgonderzoek 

Het onderzoek betrof een kleine en heterogene groep deelnemers, wat de generaliseerbaarheid van de resultaten beperkt. Vervolgonderzoek op grotere schaal is nodig om te toetsen of de resultaten behouden blijven in andere contexten. Verder onderzoek naar de werkzame elementen is nodig. 

De belangrijkste praktische implicaties zijn dat schematherapie met exposure een effectieve behandeling kan zijn voor patiënten met angst- en dwangstoornissen die niet reageren op cognitieve gedragstherapie en medicijnen. Voor 1/3 tot 2/3 van de patiënten kan verbetering worden verwacht, vooral met een langere behandelduur (6 maanden in dit geval) in plaats van kortere behandeling (3 maanden). 

Voor vragen over het artikel of informatie over workshops in schematherapeutische exposure kunt u contact opnemen met Julie Krans (julie.krans@ru.nl). 

Peeters, N., Van Passel, B., Hendriks, G.J., Becker, E., & Krans, J. (2025). Schema-therapeutic exposure for treatment resistant anxiety and obsessive-compulsive disorders: A multiple baseline case series design study. Psychiatry Case Reports, 4. https://doi.org/10.1016/j.psycr.2024.100241