Van: Falling letters - Moving animation about growing up with ADHD. 

Deze korte film, van de Zweedse filmmaker Erik Rosenlund, toont een dag uit het leven van een kind met ADHD, van zijn uitdagingen en afleidingen in de klas tot de sociale problemen met zijn leeftijdgenoten. 

Deze film is niet bedoeld om een diagnostisch beeld te geven van ADHD. Het zou ook een kind met dyslexie of een andere ontwikkelingsstoornis kunnen zijn. Het maakt voelbaar hoe opgroeien met een ander brein kan leiden tot schema’s, zeker als er niet zo’n liefhebbende moeder of vader is die je komt ophalen als je de bus hebt gemist.  

Mensen met ADHD voelden zich als kind vaak al anders dan anderen, presteerden op school niet zoals werd verwacht of zoals ze zelf zouden kunnen. Ze kregen op hun kop omdat ze zo druk waren. Ze kregen correcties omdat ze afdwaalden, terwijl ze zo hun best deden om dat niet te doen. En ze kregen, als wel werd gezien dat ze er niets aan konden doen, een diagnose en pillen, maar of dat zo goed is voor je zelfbeeld?  

Uit onderzoek blijkt ook dat er bij mensen die opgroeien met ADHD later meer persoonlijkheidsproblematiek voorkomt. Deels kan dit een gevolg zijn van verkeerde diagnostiek door de overlap in symptomen tussen bijvoorbeeld ADHD en Borderline, maar niet alleen. Uit, helaas nog erg weinig, onderzoek blijkt dat mensen met ADHD ook hoger scoren op vrijwel alle 19 schema’s van de verkorte YSQ dan een gezonde controlegroep. De grootste verschillen werden gevonden bij Falen/Mislukken, Minderwaardigheid, Onderwerping en Emotionele verwaarlozing. Deze schema’s zijn goed te verklaren vanuit de vele afwijzingen en/of ouders die zelf ADHD hadden.  

Uit een ander onderzoek bleken respondenten ook hoger te scoren op het schema Gebrek aan zelfcontrole naarmate er meer ADHD-symptomen werden gerapporteerd. Dit is niet zo verwonderlijk gezien de opmerkelijke overeenkomst tussen de items voor het schema Gebrek aan Zelfcontrole met de symptomen van ADHD. Dit geldt ook voor de modi Ongedisciplineerd en Impulsief Kind. Toch wordt lang niet door alle schematherapeuten gecheckt of er bij dergelijke verhoogde scores mogelijk sprake zou kunnen zijn van AD(H)D? Natuurlijk kunnen dergelijke scores ook een andere oorzaak hebben, zoals ‘verwend’ gedrag, door het gemist hebben van realistische grenzen. Ook kan wat een cliënt beleeft als ongedisciplineerdheid een tamelijk gezond verzet zijn bij een erg veeleisende ouder. In dit laatste geval moet de behandeling primair daarop gericht worden. Maar mocht het wel ADHD zijn, dan is de richtlijn om dit eerst of tegelijk met de persoonlijkheidsproblematiek te behandelen. Met medicatie, maar óók met psycho-educatie en het aanleren van vaardigheden, want nieuwe gewoontes krijg je niet vanzelf door pillen. In de praktijk krijg je bovendien te maken met een complexere behandeling, want wanneer is bijvoorbeeld een uitsteller een beschermer tegen een negatief zelfbeeld en wanneer is uitstellen een symptoom van ADHD? 

Door: Katrine de Vries  
Klinisch Psycholoog/Psychotherapeut; opleider, supervisor en leertherapeut Schematherapie VSt.