Vraagje: ben jij je als behandelaar ook zo bewust van je eigen valkuilen en patronen? De kritische stemmen die vaker van zich laten horen dan je zou willen, de neiging om in Netflix of een pak koekjes te duiken of om dat ene verslag toch nog één keertje extra door te lopen om er zeker van te zijn dat alles klopt? Ik in elk geval wel!

‘Doorbreek je patronen als schematherapeut in vijf stappen’ luidde de veelbelovende titel van de workshop die op 15 maart door Hannie van Genderen voor VSt-leden werd verzorgd. Op energieke wijze nam zij een volle zaal mee in de laatste ontwikkelingen op het gebied van schematherapie en stond zij stil bij onze eigen valkuilen én hoe deze te doorbreken. Hier volgt een kort verslag.

Eerst werd een aantal recente theoretische ontwikkelingen besproken. Naast de drie nieuwe schema’s (Onrechtvaardigheid, Gebrek aan een coherente identiteit en Gebrek aan een betekenisvolle wereld), is er ook een nieuwe definitie van ‘copingstijl’ geformuleerd. In deze nieuwe definitie wordt gesteld dat copingstijl betrekking heeft op de manier waarop iemand omgaat met de interne activatie van een schema en bijkomende pijnlijke gevoelens en gedachten (Arntz er al., 2021).

Omdat het een workshop is, werd de aandacht al snel verlegd van het theoretische naar het ervaringsgerichte aspect. Bestuurslid Michiel Boog was zo vriendelijk om Hannie daarin te assisteren. Nadat de vijf stappen waren toegelicht (1. Je eigen modi herkennen; 2. Modi herkennen in alledaagse situaties; 3. Beginnen met modi veranderen; 4. Zelfstandig je modi veranderen; 5. Modi blijven veranderen in de toekomst) was het tijd voor een oefening.

Het betrof een stoelenoefening die werd geïllustreerd aan de hand van een voorbeeld van Michiel. De uitnodiging was om naar aanleiding van een onprettige gebeurtenis vier stoelen neer te zetten; één voor het Kwetsbare Kind (voelen), één voor de Kritische modus (denken) en één voor de Copingmodus (doen). Daar tegenover een stoel voor de Gezonde Volwassene, van waaruit kon worden gereflecteerd op de interactie van de neergezette modi en kon worden nagedacht over hoe een volgende keer zo’n situatie te benaderen.

Nadat de zaal had kunnen zien hoe Hannie Michiel in deze stappen begeleidt, kregen de deelnemers de gelegenheid de oefening zelf te ervaren. In de vorm van een imaginatie werden dezelfde stappen doorgelopen. Aandachtig deden de aanwezigen mee en werden naderhand ervaringen uitgewisseld en enkele vragen gesteld. Schrijver dezes bemerkte bij stoel 2 (het tegenspreken van de Kritische modus), dat het heel bevrijdend werkte om met mijn Kleine ik op schoot, imaginaire eikeltjes naar mijn Kritische kant te gooien. Een aanrader!

Door Eva Lith: commissie Voorlichting en Communicatie

Bronnen:

Arntz, A, Rijkeboer, M., Chan, E., Fassbinder, E., Karaosmanoglu, A., Lee, C.W., & Panzeri, M. (2021). Towards a Roformulater Theory Underlying Schema Therapy: Position Paper of an International Workgroep. Cognitive Therapy and Research, 45, 1007-1020. https://doi.org/10.1007/s10608-021-10209-5

Genderen, H. van (2023, 2024). Doorbreek Je Patronen in Vijf Stappen. Uitgeverij Nieuwezijds